Eind april heb ik een prachtige documentaire gezien op Nederland 2. Niet alleen prachtig vanwege de inhoud maar ook vanwege het veranderkundige aspect dat daarin naar voren kwam. Als we een niet wenselijke situatie kunnen veranderen, waarom doen we dat dan niet?

In de documentaire (Tegenlicht: Groen goud) wordt cameraman en ecoloog John D. Liu gevolgd. Hij laat zien dat het mogelijk is om ernstig aangetaste ecosystemen te herstellen. Van het resultaat krijg ik als kijker kippenvel. Als voorbeeld neemt John ons mee naar het Lössplateau in China.

Door duizenden jaren intensieve landbouw was het gebied volledig ontdaan van begroeiing. Er kon niets nieuws groeien door de kuddes die alles opaten. De regen kon niet meer de bodem in en spoelde net zo hard weer weg met overstromingen tot gevolg*. De aarde werd onvruchtbaar. Wat overbleef waren zandstormen en hongersnood.

Om het ecosysteem hier te herstellen, was er veel overtuigingskracht nodig; 2,5 Miljoen mensen moesten begrijpen dat het voorlopig beter was hun vee binnen te houden en hun land niet optimaal te gebruiken en de natuur even de ruimte te geven. Maar hoe vertel je dit de lokale bevolking die afhankelijk is van de dieren en de producten van het land?

Mensen begrepen het project niet. Ze zagen niet waar ’t voor nodig was. “Ze willen dat we overal bomen gaan planten. Zelfs op het goede land! En onze volgende generatie dan? Bomen kun je niet eten.” Wat hen uiteindelijk overtuigde, was dat zij de grond zelf mochten pachten voor een bepaalde periode en zelf de vruchten konden plukken van het werk dat ze erin staken. Bovendien kregen de boeren financiële compensatie als zij niets verbouwden op aangemerkte grond en hun vee binnen hielden.

Het resultaat is een hersteld en zelfvoorzienend ecosysteem (lees: groen en vruchtbaar), een sterk verbeterde economie (inkomens zijn met 300% gestegen), verzekering van voedsel, kinderen kunnen weer naar school en er is geen overheidssteun meer nodig. Hun leven is verbeterd. If we can, why don’t we do that?

Als ik dit vertaal naar veranderingen binnen organisaties, dan zijn dit de kritische elementen:
• Door onwetendheid werd de grond verkeerd gebruikt; deze onwetendheid wegnemen door de impact te laten zien en te laten begrijpen is cruciaal
• De strategie van John en zijn ‘collega’s’ is niet het geven van de oplossing maar de tools aanreiken voor de oplossing bijv. middels een educatieve groentetuin. Kinderen gaan met ‘tons of food’ naar huis en weten zo ouders te interesseren en uit hun comfort zone te ‘lokken’**
• Strategie zichtbaar maken voor iedereen
• Mensen moeten het zelf doen (eigen taken en verantwoordelijkheden)
• Mensen willen zich graag nuttig maken; maak daar gebruik van!

Ben je benieuwd naar de uitzending? Kijk op http://gemi.st/14123317

* Niet voor niets heet de rivier daar ‘Verdriet van China’
** A la John Kotter in ‘Onze ijsberg smelt!’